Het welbevinden van hoogbegaafden

 'Bij sociaal-emotioneel welbevinden gaat het over het welzijn van het kind. Het staat voor een positieve geestelijke gezondheid, bepaald door optimisme, geluk, vitaliteit, veerkracht, gevoel van betekenis hebben, eigenwaarde, ervaren van ondersteuning uit de omgeving en het goed weten om te gaan met de eigen emoties. ' (Nederlands Jeugdinstituut (NJI), 2021).

Alle kinderen en jongeren willen zich graag geborgen, veilig, sociaal verbonden en competent voelen bij het uitvoeren van taken en zeggenschap hebben over deze taken. Hoe meer autonomie een kind heeft, hoe meer regie het kind heeft over zijn eigen leven. 

De kracht van het systeem

De bron van het sociaal-emotioneel welbevinden van het kind ligt in het gedrag en de manier van denken van het systeem: kind/jongere, ouders, school. Het kind kan niet los van dit systeem worden gezien. Het kind mag vanuit dit systeem begeleid worden om vaardigheden te verwerven voor een positieve ingesteldheid, nodig voor zijn sociaal-emotioneel welbevinden. 

Door in dit systeem talentversterkend samen te werken, kan eerlijk worden gekeken naar wat een ieder binnen het systeem nodig heeft om in zijn kracht te staan. Op deze manier ontstaat er een positieve focus waar iedereen blij van wordt en echt wordt gezien. Een ontspannen systeem zorgt voor meer rust en meer focus op ontmoeten. Er ontstaat open gesprek en verbinding.

Hoogbegaafden

Hoogbegaafde kinderen en jongeren hebben vaak een grote behoefte aan autonomie. (Zie hieronder het schema van de zijnskenmerken van Tessa Kieboom.) Zij hebben van nature grote cognitieve vermogens (een dik denkhoofd) die het sociaal-emotioneel welbevinden in de weg kunnen staan. In hun dikke denkhoofd is al veel uitgedacht, verbanden zijn gelegd maar daadwerkelijke ervaring is niet opgedaan. Het hoogbegaafde kind ontwikkelt zich veelal asynchroon. Hoe hoger het IQ is, hoe groter de afstanden tussen de verschillende ontwikkelingsgebieden kunnen zijn. Dit maakt het voor het kind lastig om motorische, sociale, emotionele en cognitieve vaardigheden met elkaar te verbinden. Samenwerking tussen denken, willen, voelen en kunnen zijn hierdoor ingewikkeld; Het is voor het kind dan lastig om verstand en gevoel in balans te brengen. Er kunnen hierdoor blokkades ontstaan om nieuwe dingen te leren en nieuwe ervaringen op te doen. Het kind verwerft dan geen nieuwe inzichten en zo lijkt leerplezier ervaren wel erg ver weg. 

Leerplezier

Door het opdoen van nieuwe inzichten en het verwerven van nieuwe vaardigheden kun je leerplezier ervaren. Leerplezier kun je ervaren wanneer je weet dat je er toe doet en dat je een bijdrage kunt leveren in je eigen ontwikkeling of in de ontwikkeling van een groep. Door dit concrete leveren van een bijdrage ervaar je voldoening en wordt een beroep gedaan op je autonomie. Door daarnaast zelf te kiezen waar je jouw energie in steekt kun je eigenaarschap nemen voor je eigen leerproces. Om leerplezier te ervaren moet je het gevoel hebben dat je werkt aan doelen waarin je zelf gelooft. Leerplezier gaat dus over intrinsieke motivatie en het nemen van eigenaarschap.

Veerkracht

Veerkracht is het vermogen om problemen te overwinnen. Om je talent te kunnen ontwikkelen heb je veerkracht nodig. Wanneer je veerkrachtig bent kun je laten zien wie je bent en wat je wilt. Je kunt jezelf verwonderen. Je bent dan in staat om tegenstand te bieden en zelf keuzes te maken, zodat je lekker in je vel blijft zitten.  Elke positieve emotie zorgt voor meer veerkracht, vooral als deze emotie niet alleen in je hoofd heeft plaatsgevonden maar ook echt is beleefd en ervaren!  Je denkhoofd krijgt dan ruimte voor nieuwe gevoelens, ervaringen en inzichten. Je wordt bewust jezelf: authentiek, autonoom, vol veerkracht! Hoe meer veerkracht je verzamelt, des te beter je om kunt gaan met tegenslagen in je leven. Je leert voluit te leven en ontwikkelt het vertrouwen dat je hoe dan ook in je kracht blijft staan. 

Talentversterking

Veerkracht kun je verzamelen door echt tot rust te komen en je op te laden. Door te doen waar je blij van wordt, te ontdekken waar je krachten en talenten liggen, je brein beter te begrijpen en te weten wat je leerstijl is, kun je steeds meer accepteren wie je bent en waar je grenzen liggen. Hoe meer je weet waarom je doet zoals het doet, waarvan je blij wordt en weet wat je energie geeft,  hoe veerkrachtiger je wordt. Bovendien krijg je door bewustwording van je talenten en door het krijgen van passende tools meer leerplezier. Wat natuurlijk weer leidt tot een beter sociaal-emotioneel welbevinden. 

Spelen

Spelen met expressie, daar word je blij en vrolijk van! Door spelen leer je keuzes maken, waardoor er ruimte komt om jezelf te ontmoeten. Door te leren wat echt belangrijk is ontstaat rust en ruimte in je hoofd. Je kunt jezelf steeds meer verwonderen: je wordt express jezelf. 

Dikke denkhoofden hebben vaak al bedacht hoe iets moet en vergeten daarbij dat ont-moeten juist mag. Dit ont-moeten brengt balans tussen je denkhoofd en je gevoelens. Spelen benadrukt het belang van ont-moeten en de mogelijkheid om echt te ontspannen. Door spelen kun je gedachten, gevoelens en wensen uiten en je ervaringen verwerken. Je kunt dingen loslaten en experimenteren met nieuw gedrag. Hierdoor krijg je steeds meer vertrouwen in je eigen talent.